Қазақ пен ұйғырларға арналған «білім орталықтары». Қытай билігі кәдімгі түрмені осылай атайды. Ешқандай заңбұзушылық жасамасада Қытай түрмелерінде жүздеген мұсылман мерзімін өтеуде. Бірақ кейбір мәліметтерге сенсек, сотталушылардың саны жүз емес, миллионға жетеді, деп хабарлайды Neonomad.kz Би-би-си  тілшісі Джон Садвортқа сілтеме жасап. 

Негізі, мұндай орталықтар сырт көзге жабық. Бірақ Би-би-си каналы Қытайдың батысында орналасқан Синьцзян ауданындағы «білім орталықтарының» біріне кіруге рұқсат алды.

Қытай билігі мұндай лагерьлердің бар екенін мойындамай, жоққа шығарып келген болатын. Ал Пекин болса – лагерь емес, діни экстремизмге қарсы күрес орталығы дейді.

Соңғы бірнеше жылдың ішінде Синьцзянда осындай лагерьлердің жүйесі пайда болған. Қытай билігінің пікірінше, бұл адамдар сотталғандар емес, өз еркімен келген тәрбие, білім алушылар. Осы жерде қытай тілін үйреніп, дінге деген көзқарастарын «түзейді». Яғни, сотталушылардың тілі мен дінін қытайландыру саясаты жүргізілуде.

Сотталғандардың барлығы дерлік не үшін түрмеге тоғытылғандарын білмейді. Мысалы, Рахима – телефонында WhatsApp орнатылғаны үшін бір жыл мерзімін өтеп шыққан. Лагерьдегі зорлық пен қысымдар туралы айтып берді.

Ал Қытай билігі болса олардың не үшін айыпты болғанын алдын ала анықтай алатынын айтады.

«Кейбіреулердің адам өлтіруге дайын тұрғаны байқалып тұрады. Біз не, қылмыстық іс болуын күтуіміз керек па? Қылмыстың алдын алған дұрыс емес па?», – дейді Чзан Чжишен, Синьцзянның облыстық басқармасы.